Làm thế nào để xác định người mất có sổ tiết kiệm? Cách thức hưởng di sản thừa kế là sổ tiết kiệm
Pháp luật đã có những quy định như thế nào về việc hưởng di sản thừa kế là sổ tiết kiệm? Qua bài viết sau đây Công ty luật Thuận Thiên sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này
Sổ tiết kiệm là gì?
“Thẻ tiết kiệm hoặc sổ tiết kiệm (sau đây gọi chung là Thẻ tiết kiệm) là chứng chỉ xác nhận quyền sở hữu tiền gửi tiết kiệm của người gửi tiền tại tổ chức tín dụng, được áp dụng đối với trường hợp nhận tiền gửi tiết kiệm tại địa điểm giao dịch hợp pháp thuộc mạng lưới hoạt động của tổ chức tín dụng.” (Khoản 1 Điều 7 Thông tư 48/2018/TT-NHNN).
Như vậy, hiểu một cách đơn giản, sổ tiết kiệm là giấy tờ ghi nhận việc gửi tiền tiết kiệm của một cá nhân tại một ngân hàng với những thỏa thuận liên quan đến lãi suất, số tiền gửi, kì hạn gửi tiết kiệm, v.v
Làm thế nào để xác định người mất có sổ tiết kiệm?
Trường hợp người chết đã chết trước khi đến kì hạn rút tiền tiết kiệm, người thừa kế làm sao để biết về sự tồn tại của sổ tiết kiệm cũng như cách thức tiến hành thủ tục rút tiền trong sổ tiết kiệm của người chết?
2.1 Người có sổ tiết kiệm đã để lại di chúc
Trường hợp đã có di chúc, pháp luật sẽ ưu tiên chia thừa kế theo di chúc, bởi vì “Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.” (Điều 624 BLDS 2015). Người lập di chúc có quyền chỉ định người thừa kế; truất quyền hưởng di sản thừa kế và phân định phần di sản thừa kế cho từng người thừa kế. Như vậy, nếu trong trường hợp người chết có để lại di chúc thì việc xác định quyền thừa kế đối với di sản thừa kế, bao gồm cả sổ tiết kiệm sẽ dễ dàng hơn cho người thừa kế, vì khi đã để lại di chúc, người thừa kế có thể biết chính xác những thông tin về sổ tiết kiệm cũng như việc định đoạt sổ tiết kiệm sau khi cá nhân chết.
Tóm lại, nếu người chết có để lại di chúc và trong di chúc có phân chia di sản là sổ tiết kiệm, người thừa kế phải thực hiện theo đúng di chúc và chỉ được hưởng phần di sản trong sổ tiết kiệm nếu phần di sản đó được phân chia cho mình, đồng thời đã thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ của người để lại di chúc (nếu có).
2.2 Người có sổ tiết kiệm không để lại di chúc
Trong trường hợp người chết để lại di chúc thì đương nhiên sẽ chia tài sản thừa kế theo di chúc, nhưng nếu người chết đột ngột và người thân không biết đến sổ tiết kiệm của người chết thì sẽ mất số tiền của người chết để lại?
Để xác định có hay không về sự tồn tại của sổ tiết kiệm, và/hoặc bất kỳ di sản thừa kế nào khác mà người chết để lại trong trường hợp này sẽ gặp nhiều khó khăn.
Theo Điều 11 Nghị định 117/2018/NĐ-CP, Ngân hàng chỉ cung cấp thông tin khách hàng nếu thuộc một trong 03 trường hợp dưới đây:
Cá nhân có quyền yêu cầu ngân hàng cung cấp thông tin khách hàng như cơ quan Nhà nước có thẩm quyền…
Có chấp thuận bằng văn bản hoặc hình thức khác theo thoả thuận của khách hàng.
Cung cấp cho chính khách hàng đó hoặc người đại diện hợp pháp của khách hàng đó.
Như vậy, khi không có sự đồng ý của người chủ sổ tiết kiệm hoặc không có yêu cầu của cơ quan chức năng thì ngân hàng sẽ không được cung cấp thông tin về sổ tiết kiệm đó cho cá nhân khác.
Điều này đồng nghĩa, khi một người chết có sổ tiết kiệm nhưng không có bất kỳ người thừa kế nào biết về sự tồn tại của nó thì khả năng cao, những người thừa kế sẽ không nhận được số tiền trong sổ tiết kiệm của người chết để lại.
Mặt khác, tuy người chết không để lại di chúc nhưng những người thừa kế biết đến sự tồn tại của sổ tiết kiệm như một di sản thừa kế thì việc tiến hành phân chia số tiết kiệm để hưởng thừa thế theo quy định bởi theo điểm a khoản 4 Điều 18 Thông tư 48/2018/TT-NHNN, ngân hàng sẽ hướng dẫn thủ tục chi trả số tiền trong sổ tiết kiệm theo thừa kế.
Như vậy, trong trường hợp người chết không để lại di chúc thì việc phân chia sổ tiết kiệm phụ thuộc vào việc người thừa kế có biết đến sự tồn tại của sổ tiết kiệm hay không.
Cách thức hưởng di sản thừa kế là sổ tiết kiệm
Để hưởng di sản là sổ tiết kiệm, người thừa kế phải thực hiện thủ tục phân chia di sản thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật.
Đối tượng được hưởng thừa kế là sổ tiết kiệm
Thừa kế theo di chúc
Người được hưởng thừa kế sổ tiết kiệm là người được người chết chỉ định trong di chúc. Tuy nhiên, theo khoản 1 Điều 644 BLDS 2015, những người sau đây vẫn sẽ được hưởng thừa kế dù không được phân chia di sản thừa kế trong di chúc:
Con chưa thành niên hoặc đã thành niên mà không có khả năng lao động;
Cha, mẹ, vợ, chồng.
Thừa kế theo pháp luật
Nếu không có di chúc hoặc phần di sản thừa kế đã chia theo di chúc mà vần còn, di sản thừa kế sẽ được chia theo pháp luật theo ba hàng thừa kế với thứ tự ưu tiên giảm gần theo quy định tại Khoản 1 Điều 651 BLDS 2015. :
+ Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
+ Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
+ Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
Như vậy khi người chết không để lại di chúc thì di sản thừa kế là sổ tiết kiệm sẽ được chia theo thứ tự các hàng thừa kế theo quy định trên
Các bước, thủ tục thừa kế và rút tiền từ sổ tiết kiệm của người thân đã mất như thế nào?
Thủ tục thừa kế sổ tiết kiệm như sau:
Bước 1: Để được nhận thừa kế sổ tiết kiệm thì những người thừa kế phải thực hiện các bước khai nhận di sản (nếu là thừa kế theo di chúc) hoặc phân chia di sản thừa kế (nếu là thừa kế theo pháp luật) tại Văn phòng công chứng. Người thừa kế chuẩn bị các giấy tờ, tài liệu sau:
Phiếu yêu cầu công chứng;
Giấy chứng tử của người chết để lại sổ tiết kiệm;
Sổ tiết kiệm;
Di chúc (nếu có di chúc);
Bản tường trình về quan hệ nhân thân; Giấy tờ tùy thân để chứng minh quan hệ thừa kế (như Chứng minh nhân dân/Căn cước công dân; Hộ chiếu; Sổ hộ khẩu; Giấy khai sinh; Đăng ký kết hôn…).
Sau khi nộp hồ sơ, trình bày nội dung sự việc, công chứng viên sẽ giải thích quyền, nghĩa vụ của những người thừa kế và niêm yết thông báo khai nhận/thỏa thuận phân chia thừa kế tại UBND xã/phường/thị trấn trong thời gian 15 ngày. Sau thời gian trên nếu không có ý kiến khiếu nại, tố cáo gì thì Văn phòng công chứng sẽ tiến hành công chứng văn bản về thừa kế.
Bước 3: Thủ tục rút tiền từ sổ tiết kiệm tại ngân hàng do người chết để lại: Sau khi đã làm xong văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế/văn bản khai nhận di sản thừa kế (đã được công chứng) những người thừa kế mang theo sổ tiết kiệm, giấy tờ tùy thân cùng văn bản về thừa kế đến ngân hàng nơi người chết gửi sổ tiết kiệm để được rút tiền và nhận tiền. Các đồng thừa kế có thể cùng nhau đến ngân hàng nhận tiền hoặc ủy quyền cho một người trong số những đồng thừa kế để đại diện đến Ngân hàng nhận tiền.
Trong trường hợp sổ tiết kiệm là tài sản chung của người chết và người khác thì sẽ được xử lý ra sao?
Trong trường hợp sổ tiết kiệm là tài sản chung của hai hoặc nhiều người thì khi người đứng tên trong sổ tiết kiệm chết, người còn lại phải chứng minh được số tiền trong sổ tiết kiệm là tài sản chung và cùng các đồng thừa kế của người chết đến ngân hàng để kê khai nhận tiền trong sổ tiết kiệm. Nếu sổ tiết kiệm là tài sản chung của vợ/chồng trong thời kỳ hôn nhân thì sổ đó sẽ được chia làm 2 phần bằng nhau. Các đồng thừa kế của người chết sẽ được nhận đối với phần của người chết để lại.
Trên đây là nội dung tư vấn của luật sư. Hi vọng có thể giải đáp thắc mắc của bạn. Mọi thông tin xin liên hệ:
CÔNG TY LUẬT TNHH THUẬN THIÊN
Trụ sở: Số 3 ngách 168/46/7/2 Phan Trọng Tuệ, Huỳnh Cung, Tam Hiệp, Thanh Trì, Hà Nội
VPGD : Tầng 4, toà nhà Hoàng Vương, số 31 Nguyễn Xiển, phường Hạ Đình, quận Thanh Xuân, Tp Hà Nội
Điện thoại: 0914885677 – 1900868664
Website: www.thuanthienlawfirm.co