Câu hỏi về Luật phòng chống ma túy
CÂU HỎI:
Tội vận chuyển trái phép chất ma túy
Điều 250 Bộ Luật Hình Sự 2015 quy định tội vận chuyển trái phép chất ma túy, vậy cụ thể hành vi như thế nào thì bị truy tố về tội danh này thưa Luật Sư
Với tội danh vận chuyển chất ma túy trái phép, như vậy sẽ có trường hợp vẩn chuyển chất ma túy mà không bị xử lý hình sự đúng không?
Thay vì mua ma túy từ nước ngoài và phải đi qua đường hải quan được kiểm soát nghiêm ngặt, hiện nay chỉ bằng các tiền chất và những dung môi thông dụng được vận chuyển và bán tràn lan trên thị trường, kẻ xấu có thể điều chế ma túy ngay trong nước. Vậy trường hợp này thì sao? Việc vận chuyển tiền chất ma túy cho người khác để họ sản xuất trái phép chất ma túy thì có phạm tội này hay không?
Với các chuyến bay nội địa, hoặc quốc tế đã có rất nhiều trường hợp nhờ xách hộ đồ, hành lý và khi an ninh kiểm tra thì phát hiện trong đó có chưa ma túy. Cũng có những trường hợp người làm nghề lái xe khách hoặc lái xe taxi trở khách hàng có vận chuyển ma túy. Vậy việc vô tình vận chuyển và ma túy thì sẽ xử lý thế nào? Có bị truy cứu trách nhiệm hình sự hay không, thưa ông?
Vậy người dân cần phải làm gì để tránh việc vô tình phạm tội?
Tội trồng cây thuốc phiện và các cây có chứa chất gây nghiện
Thưa ông, Bộ luật Hình sự 2015 quy định như thế nào về tội trồng cây thuốc phiện? Các dấu hiệu cơ bản để cấu thành tội này là gì?
Nếu trồng với số lượng nhiều sẽ phạm tội, vậy còn trồng với số lượng ít thì sao? Nếu chỉ trồng với quy mô nhỏ khoảng 5, 10 cây hay vài chục cây trong vườn làm cảnh và lấy thuốc chữa bệnh hoặc làm rau ăn thì có bị xử lý hình sự hay không?
Trong trường hợp khi bị cơ quan chức năng phát hiện mà người trồng tự nguyện phá bỏ hoặc giao nộp cây thuốc phiện thì khi đó có bị truy cứu trách nhiệm hình sự nữa hay không?
Tuy nhiên nếu người trồng cây thuốc phiện, các cây có chưa chất gây nghiện khác là trẻ em chưa thành niên từ 14 đến 16 tuổi thì sao? Các em có phải chịu trách nhiệm hình sự về tội trồng cây thuốc phiện hoặc các loại cây khác có chứa chất gây nghiện hay không?
Hiện có nhiều người sử dụng quả thuốc phiện để ngâm rượu, hay dùng lá thuốc phiện như một loại rau để ăn, trường hợp này có bị xử lý hay không? Số lượng tiêu thụ bao nhiêu thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự?
TRẢ LỜI:
I. TỘI VẬN CHUYỂN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY
Câu 1:
Điều 250. Tội vận chuyển trái phép chất ma túy
Người nào vận chuyển trái phép chất ma túy không nhằm mục đích sản xuất, mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.
Trước đây tội danh này được quy định tại Điều 194 BLHS năm 1999 sửa đổi năm 2009 (Điều 194. Tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy), đây là điều luật liệt kê các hành vi: tàng trữ, vận chuyển, mua bán, chiếm đoạt. Sau đó, đến BLHS năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 được tách riêng ra quy định cụ thể tại Điều 250 đối với hành vi vận chuyển.
Như vậy, căn cứ vào điều văn của điều luật nêu trên thì chủ thể ở đây là bất kỳ người nào đủ năng lực trách nhiệm hình sự có hành vi vận chuyển trái phép các chất ma túy (thuốc phiện, cần sa hoặc cao côca, Hêrôin, côcain, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA…) nếu đủ trọng lượng, khối lượng theo quy định tại các điểm, khoản Điều 250 này thì đều phải chịu trách nhiệm hình sự tương ứng với các hình phạt mà điều luật đã nêu.
Câu 2:
Với quy định của Điều luật như trên những hành vi vận chuyển ma túy trái phép sẽ không bị xử lý hình sự khi các chất ma túy đó không có quy định trong điều luật hoặc do không đủ về hàm lượng, trọng lượng chất ma túy hay không nhằm mục đích sản xuất, mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy.
Câu 3:
Do những tiền chất, dung môi được vận chuyển, bày bán tràn lan trên thị trường chưa phải là những chất ma túy ở thể lỏng, thể rắn… như điều luật đã quy định nên không có cơ sở xem xét xủ lý hình sự. Tuy nhiên, nếu kẻ xấu lợi dụng việc này để điều chế thành các chất ma túy ở trong nước hoặc vận chuyển tiền chất ma túy cho người khác để họ sản xuất trái phép chất ma túy nếu bị phát hiện tùy theo tính chất, mức độ sẽ vẫn bị xử lý theo hai góc độ: xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.
Câu 4:
Thực tế hiện nay cho thấy việc vận chuyển trái phép chất ma túy dưới nhiều dạng và hình thức rất tinh vi có thể qua đường hàng không hoặc vận chuyển bằng taxi. Việc xử lý này còn phụ thuộc vào ý thức chủ quan của những người “vô tình” này. Nếu những người xách hộ đồ, hành lý ở sân bay, lái xe taxi không biết người trên xe có ma túy, hành lý của người thuê xách thì lỗi của họ ở đây là vô ý gián tiếp nên sẽ được xem xét loại trừ trách nhiệm hình sự. Ngược lại họ biết các đối tượng có ma túy mà vẫn dùng phương tiện vận chuyển, hoặc xách hộ đồ sẽ bị xử lý với vai trò đồng phạm giúp sức.
Câu 5:
Người dân cần phải nâng cao ý thức của mình đối với các loại tội phạm về ma túy, tránh xa những rủ rê, lôi kéo của những đối tượng mua bán trái phép chất ma túy hứa hẹn trở hoặc vận chuyển cho chúng rồi sẽ được trả công cao, hay những hám lợi vật chất khác để tránh những rủi ro cho bản thân. Người dân cũng cần trang bị cho mình những kiến thức pháp luật như tham gia các buổi trợ giúp pháp lý để được học hỏi, tuyên truyền về pháp luật. Đối với các lái xe taxi, cần được chính đơn vị của họ tập huấn, giáo dục nghiêm túc để kịp thời phát hiện các đối tượng vận chuyển trái phép chất ma túy, tránh những cạm bẫy, những hành vi do chúng gây ra.
II. TỘI TRỒNG CÂY THUỐC PHIỆN VÀ CÁC CÂY CÓ CHỨA CHẤT GÂ Y NGHIỆN.
Câu 1:
Điều 247. Tội trồng cây thuốc phiện, cây côca, cây cần sa hoặc các loại cây khác có chứa chất ma túy
Người nào trồng cây thuốc phiện, cây côca, cây cần sa hoặc các loại cây khác có chứa chất ma túy thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Đã được giáo dục 02 lần và đã được tạo điều kiện ổn định cuộc sống;
b) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;
c) Với số lượng từ 500 cây đến dưới 3.000 cây.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:
a) Có tổ chức;
b) Với số lượng 3.000 cây trở lên;
c) Tái phạm nguy hiểm.
Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.
Người nào phạm tội thuộc khoản 1 Điều này, nhưng đã tự nguyện phá bỏ, giao nộp cho cơ quan chức năng có thẩm quyền trước khi thu hoạch, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự.
I. CÁC DẤU HIỆU CƠ BẢN CỦA TỘI PHẠM
1.1. Các dấu hiệu thuộc về chủ thể của tội phạm
Cũng như chủ thể của các tội phạm khác, chủ thể của tội trồng cây thuốc phiện hoặc các loại cây khác có chứa chất ma tuý cũng phải đảm bảo các yếu tố (điều kiện) cần và đủ như: độ tuổi, năng lực trách nhiệm hình sự quy định tại các Điều 12. Tuy nhiên, đối với tội trồng cây thuốc phiện hoặc các loại cây khác có chứa chất ma tuý, chỉ những người sau đây mới có thể là chủ thể của tội phạm này:
Nói chung chủ thể của tội phạm này là bất kỳ, nhưng chủ yếu là đồng bào sinh sống ở các vùng cao, nơi có điều kiện trồng được cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý.
1.2. Các dấu hiệu thuộc mặt khách thể của tội phạm
Khách thể của tội trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý là chế độ quản lý của Nhà nước về việc trồng cây thuốc phiện hoặc các cây có chứa chất ma tuý. Nếu hiểu một cách máy móc thì dễ lầm tưởng rằng, Nhà nước có cho phép một số đối tượng được trồng cây thuốc phiện hoặc hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý, nhưng thực tế không phải như vậy. Cho đến nay, trong các văn bản của Đảng và Nhà nước ta không có chỗ nào quy định cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân được trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý. Việc cây thuốc phiện còn được trồng ở nước ta hiện nay là do truyền thống lâu đời của một số đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng cao, nay Đảng và Nhà nước ta có chính sách vận động bà con từ bỏ việc trồng cây thuốc phiện và có chính sách hỗ trợ để đồng bào chuyển sang trồng các loại cây lương thực, cây ăn quả và các loại cây khác, chứ không phải quy hoạch lại việc trồng cây thuốc phiện. Vì vậy, khi nói chế độ quản lý của Nhà nước về việc trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý là việc Nhà nước có chính sách để loại bỏ việc trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý.
Đối tượng tác động của tội phạm này là cây có chứa chất ma tuý như cây thuốc phiện, cây cô ca, cây cần sa…
- Các dấu hiệu thuộc mặt khách quan của tội phạm
- * Hành vi khách quan.
Người phạm tội trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý chỉ có hành vi khách quan duy nhất là “trồng”. Hành vi này nhất thiết phải là hành động và được biểu hiện nhiều dạng khác nhau như: làm đất, gieo hạt, ươm cây, chăm bón. Một người có thể thực hiện hết các việc trong quá trình trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý, nhưng cũng có thể chỉ thực hiện một hoặc một số việc, nhưng đều với mục đích là nhằm trồng được cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý. Nếu vì lý do khách quan mà người trồng cây thuốc phiện hoặc cây khác có chứa chất ma tuý không thu hoạch được nhựa thuốc phiện như ý muốn thì vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội trồng cây thuốc phiện hoặc cây khác có chứa chất ma tuý.
Đã được giáo dục nhiều lần là đã được cơ quan Nhà nước, tổ chức, cũng như những người có trách nhiệm ở địa phương vận động, thuyết phục, nhắc nhở từ hai lần trở lên về việc không được trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý hoặc phổ biến đường lối chính sách cũng như các quy định của pháp luật về việc cấm trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý4.
Đã được tạo điều kiện để ổn định cuộc sống là đã được hỗ trợ về vốn để sản xuất, giống cây trồng, vật nuôi hoặc đã được hướng dẫn về kỹ thuật chăn nuôi, trồng trọt cây ăn quả, cây công nghiệp, cây lương thực thay thế cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý.
Đã bị xử phạt hành chính mà còn vi phạm là trước đó đã có lần trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý và đã bị xử phạt một trong các hình thức xử phạt vi phạm hành chính, nhưng chưa hết hời hạn được coi là chưa bị xử phạt vi phạm hành chính, nay lại trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý
- * Hậu quả
Hậu quả của hành vi trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý gây ra là những thiệt hại vật chất và phi vật chất cho xã hội, nhưng chủ yếu là những thiệt hại phi vật chất như: làm cho chính sách xoá bỏ việc trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý của Nhà nước không thực hiện được hoặc làm cho tình trạng tái trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý đã được xoá bỏ. Những thiệt hại về vật chất cũng có thể xảy ra nhưng là những thiệt hại gián tiếp như gây thiệt hại đến ngân sách dành cho việc xoá bỏ việc trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý.
Hậu quả của hành vi trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý không phải là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm. Hậu quả có xẩy ra hay không, không có ý nghĩa định tội mà nó chỉ có ý nghĩa trong việc quyết định hình phạt.
- Các dấu hiệu thuộc mặt chủ quan của tội phạm
Người phạm tội thực hiện hành vi trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý là do cố ý, tức là nhận thức rõ hành vi của mình bị pháp luật cấm, thấy trước được tác hại của hành vi trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý mặc dù đã được giáo dục nhiều lần, đã được tạo điều kiện để ổn định cuộc sống và đã bị xử phạt hành chính nhưng vẫn cố tình vi phạm. Như vậy đối với hành vi trồng cây thuốc phiện hoặc các cây khác có chứa chất ma tuý chỉ có thể được thực hiện do cố ý trực tiếp. Không có trường hợp nào do cố ý gián tiếp.
Câu 2:
Theo quy định tại Điều 247, trong trường hợp trồng với số lượng nhiều (điểm c khoản 1: từ 500 cây đến 3000 cây) mới bị xử lý. Tuy nhiên, như đã phân tích, nếu những người trồng cây thuốc phiện, cây côca, cây cần sa hoặc các loại cây khác có chứa chất ma túy với số lượng ít (5-10 cây) hay vài chục cây trong vườn làm cảnh; lấy thuốc chữa bệnh hoặc làm rau ăn mà trước đó đã được giáo dục 02 lần và đã được tạo điều kiện ổn định cuộc sống hay đã từng bị xử lý hành chính về hành vi này này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm thì vẫn bị xử lý hình sự.
Câu 3:
Trong trường hợp khi bị cơ quan chức năng phát hiện mà người trồng tự nguyện phá bỏ hoặc giao nộp cây thuốc phiện thì khi đó những người này sẽ được miễn trách nhiệm hình sự. Vì khoản 4 Điều 247 đã quy định:
“Người nào phạm tội thuộc khoản 1 Điều này, nhưng đã tự nguyện phá bỏ, giao nộp cho cơ quan chức năng có thẩm quyền trước khi thu hoạch, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự”.
Câu 4:
Bộ Luật hình sự năm 2015 sửa đổ bổ sung năm 2017 quy định về tuổi chịu trách nhiệm hình sự như sau:
Điều 12. Tuổi chịu trách nhiệm hình sự
Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác.
Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người, tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, tội hiếp dâm, tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi, tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, tội cướp tài sản, tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản; về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các điều sau đây:
a) Điều 143 (tội cưỡng dâm); Điều 150 (tội mua bán người); Điều 151 (tội mua bán người dưới 16 tuổi);
b) Điều 170 (tội cưỡng đoạt tài sản); Điều 171 (tội cướp giật tài sản); Điều 173 (tội trộm cắp tài sản); Điều 178 (tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản);
c) Điều 248 (tội sản xuất trái phép chất ma túy); Điều 249 (tội tàng trữ trái phép chất ma túy); Điều 250 (tội vận chuyển trái phép chất ma túy); Điều 251 (tội mua bán trái phép chất ma túy); Điều 252 (tội chiếm đoạt chất ma túy);
Căn cứ vào quy định nêu trên đối với những người từ đủ 16 tuổi nếu trồng cây thuốc phiện hoặc các các loại cây khác có chứa chất ma túy như quy định tại Điều 247 BLHS thì đều bị xử lý hình sự.
Đối với những người 14 tuổi nhưng chưa đủ 16 tuổi sẽ chỉ phải chịu TNHS về các tội rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Trong khi đó, khung hình phạt quy định tại khoản 2 Điều 247 là từ 3năm đến 7 năm thuộc trường hợp tội nghiêm trọng (quy định tại điểm c khoản 2 Điều 9 phân loại tội phạm)
Tội phạm nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 03 năm đến 07 năm tù;
Như vậy, người 14 tuổi sẽ được loại trừ TNHS nếu có hành vi trồng cây thuốc phiện hoặc các loại cây khác có chứa chất ma túy.
Câu 5:
Theo luật pháp hiện hành, hành vi tàng trữ, mua bán, vận chuyển trái phép “quả cây thuốc phiện khô hoặc tươi” hoặc các chất ma túy thuộc danh mục “Các chất ma túy và tiền chất” là vi phạm pháp luật và bị xử lý hình sự. Cơ quan tiến hành tố tụng sẽ căn cứ vào trọng lượng quả thuốc phiện khô hay quả thuốc phiện tươi được quy đổi để xác định khung hình phạt. Kết luận của cơ quan giám định sẽ là cơ sở để xác định tổng trọng lượng chất ma túy từ tang vật là các bình rượu ngâm với cây, quả cây thuốc phiện, cây cần sa, từ đó làm cơ sở định khung hình phạt. Đối với những người sử dụng rượu ngâm quả thuốc phiện, nếu xét nghiệm cho kết quả dương tính với ma túy thì người này sẽ bị xử phạt hành chính.
Điều 253. Tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán hoặc chiếm đoạt tiền chất dùng vào việc sản xuất trái phép chất ma túy
Người nào tàng trữ, vận chuyển, mua bán hoặc chiếm đoạt tiền chất dùng vào việc sản xuất trái phép chất ma túy thuộc một trong những trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 06 năm:
a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;
b) Tiền chất có khối lượng từ 50 gam đến dưới 200 gam đối với thể rắn, từ 75 mililít đến dưới 300 mililít đối với thể lỏng.
Như vậy, theo quy định trên nếu số lượng từ 50 đến dưới 200 gam ở thể rắn, từ 75 đến dưới 300 ml ở thể lỏng sẽ là căn cứ để định lượng xử lý hình sự.
Trên đây là quan điểm và ý kiến của Công ty Luật TNHH Thuận Thiên – Đoàn Luật sư TP. Hà Nội liên quan đến những nội dung câu hỏi trên.
Trân trọng!